Πομπήιος

I

Όνομα ρωμαϊκής οικογένειας πληβείων με τρεις διαφορετικούς κλάδους. Το 141 π.Χ. η οικογένεια έγινε «ευγενής».

1. Γναίος Πομπήιος Στράβων. Στρατηγός, που ως ύπατος έκανε επιτυχή εκστρατεία στον Κοινωνικό ή Συμμαχικό Πόλεμο. Ψήφισε τον Πομπήιο Νόμο, που παραχώρησε ισοπολιτεία στους κατοίκους των λατινικών πόλεων πέρα απ’ τον ποταμό Πάδο. Με τον ίδιο αυτό νόμο κατόρθωσε να συμπεριλάβει στο ρωμαϊκό κράτος την Πέραν των Άλπεων Γαλατία. Απέφυγε μια δίωξη για προδοσία και διατήρησε την αρχηγία του στρατού του το 88 π.Χ., αφού δολοφόνησε τον ύπατο Κόιντο Πομπήιο Ρούφο, που είχε στείλει ο συνύπατός του Σύλλας για να τον αντικαταστήσει. Πέθανε το 87 π.Χ. σε μια επιδημία.

2. Πομπήιος Μέγας, Γναίος. Ρωμαίος στρατηγός και πολιτικός (106 – 48 π.Χ.). Γιος του ύπατου Γναίου Στράβωνα, αφοσιώθηκε αρκετά νέος στη στρατιωτική ζωή και, ξεκινώντας από τη φιλοδοξία να εγκαθιδρύσει μια αρχή με προσωπικό χαρακτήρα, εξάρτησε από το σκοπό αυτόν όλη τη δημόσια και ιδιωτική δράση του. Τάχθηκε με το Σύλλα, παίρνοντας μέρος στον πόλεμο κατά του Σερτωρίου και του Κίννα (87 π.Χ.) και στην υποταγή της Ιταλίας (82 π.Χ.). Πολέμησε στην υπηρεσία του στη Σικελία και στην Αφρική εναντίον των Νουμιδών και του ύπατου Γναίου Δομίτιου Αενοβάρβου (80 π.Χ.). Για την τελευταία αυτή επιτυχία του τέλεσε θρίαμβο και προσέλαβε την επωνυμία Μέγας, που έγινε κληρονομική στην οικογένεια του. Για να ενισχύσει το δεσμό του με το Σύλλα, παντρεύτηκε την προγονή του Αιμιλία, αφού εγκατάλειψε την πρώτη του γυναίκα.

Μετά το θάνατο του Σύλλα συνεργάστηκε για την αποκατάσταση του παλαιού πολιτεύματος, που είχε παραβιαστεί από τη δικτατορία, και έγινε ο ισχυρότερος παράγοντας της δημοκρατίας. Κατόπιν του ανατέθηκε η καταστολή της εξέγερσης του Σερτώριου στην Ισπανία, μετά την οποία τέλεσε θρίαμβο (71 π.Χ.). Εξελέγη ύπατος το 70 π.Χ. παραβιάζοντας τη νομοθεσία του Σύλλα, που επέβαλλε την προϋπηρεσία στο αξίωμα του ταμία και του πραίτωρα. Το 67 π.Χ. ανέλαβε εκστρατεία εναντίον των πειρατών της Κιλικίας, τους οποίους εξουδετέρωσε ολοκληρωτικά σε τρεις μήνες. Κατόπιν του ανατέθηκε η διεύθυνση του πολέμου κατά του Μιθριδάτη, βασιλιά του Πόντου, που τον κράτησε μακριά από τη Ρώμη από το 66 έως το 61 π.Χ.

Επέστρεψε θριαμβευτής, αφού κατέκτησε τη Συρία και επεξέτεινε τη ρωμαϊκή επιρροή σε νέες χώρες, αλλά είχε την έκπληξη να δει τη λαϊκή εύνοια συγκεντρωμένη, ύστερα από τόση απουσία, γύρω από τον Ιούλιο Καίσαρα. Συνασπίστηκε τότε μ’ αυτόν, παντρεύτηκε την κόρη του Ιουλία, και συνήψε ένα πραγματικό σύμφωνο, που ονομάστηκε «Τριανδρία» επειδή πήρε μέρος σε αυτήν και ο Λικίνιος Κράσσος (60 π.Χ.). Με την ανανέωση του συμφώνου (56 π.Χ.), ο Καίσαρ ανέλαβε τη διοίκηση της Γαλατίας και ο Π. της Ισπανίας. Δεν στάθηκε πια δυνατόν να ανανεωθεί η συμφωνία μεταξύ των δύο πολιτικών αντρών το 50 π.Χ. : οι φιλοδοξίες τους για προσωπική ηγεμονία ήρθαν σε σύγκρουση και ακολούθησε εμφύλιος πόλεμος. Ο Π., που δεν είχε στρατό, γιατί είχε στηριχτεί πάντοτε περισσότερο στην εύνοια της συγκλήτου, υποχρεώθηκε να καταφύγει στην Ελλάδα, όπου νικήθηκε το 48 π.Χ. στα Φάρσαλα από τον Καίσαρα και αναγκάστηκε να ζητήσει καταφύγιο στην Αίγυπτο. Εκεί δολοφονήθηκε με προδοσία από τον βασιλιά Πτολεμαίο ΙΔ΄, που επιθυμούσε να κερδίσει τη συμπάθεια και τη συμμαχία του Καίσαρα.

Ικανός στρατηγός, ο Π. απέτυχε ως πολιτικός γιατί, αν και είχε κατανοήσει ότι το παλιό ρωμαϊκό πολίτευμα δεν μπορούσε να επιβιώσει και ότι είχαν ωριμάσει οι καιροί για μια δικτατορία, δεν αντελήφθη ότι το μέλλον ανήκε σ’ εκείνον που θα έμπαινε επικεφαλής του προλεταριάτου που αποτελούσε το στρατό. Αντίθετα επιχείρησε, μάταια όμως, να στηρίξει την προσωπική του εξουσία σε μια ομάδα ετερογενών δυνάμεων, την οποία αποτελούσε η τάξη των πατρικίων και των πλούσιων αστών (ιππέων).

3. Σέξτος Πομπήιος Μάγνος ο Ευσεβής (66; – 35 π.Χ.). Ήταν γιος του Πομπήιου του Μεγάλου. Μετά το θάνατο του πατέρα του, εξακολούθησε τον αγώνα, πρώτα εναντίον του Καίσαρα και έπειτα εναντίον του Οκταβιανού και του Μάρκου Αντώνιου. Από την Κύπρο όπου είχε καταφύγει, πήγε στην Αφρική και, μετά την ήττα των Πομπηιανών στη Θαψό (46), πήγε στην Ισπανία. Μετά τη νίκη του Καίσαρα στη Μούνδα (45), εγκατάλειψε την Κόρδοβα και νίκησε τον Ασίνιο Πολλίωνα, κυβερνήτη της επαρχίας. Μετά τη δολοφονία του Καίσαρα, ήρθε σε συνεννόηση με τον Αντώνιο και τη Σύγκλητο, αλλά το 43 προγράφηκε από την Τριανδρία και ηγήθηκε ενός στόλου που αποτελείτο κυρίως από δούλους και προγεγραμμένα πρόσωπα. Μπόρεσε έτσι να γίνει κύριος της Σικελίας και από εκεί λεηλατούσε τις ακτές της Ιταλίας. Στη Ρώμη στα χρόνια εκείνα, είχε εκδηλωθεί λιμός, γιατί το σιτάρι που ερχόταν από την Αίγυπτο και την Αφρική παρεμποδιζόταν από τα πλοία του. Ο αποκλεισμός αυτός ανάγκασε τους Ρωμαίους να έλθουν σε διαπραγματεύσεις μαζί του και του υποσχέθηκαν πως θα του άφηναν τη Σικελία, Σαρδηνία και Αχαΐα, υπό τον όρο ότι εκείνος θα άφηνε ελεύθερο τον ανεφοδιασμό τους. Αλλά η συμφωνία δεν μπόρεσε να πραγματοποιηθεί, γιατί ο Σέξτος ξανάρχισε τον πόλεμο. Το 36 όμως ο στόλος του ηττήθηκε και καταστράφηκε από τον Αγρίππα στη Ναύλοχο, έξω από τις βόρειες ακτές της Σικελίας. Μετά την ήττα του πήγε στη Μυτιλήνη, και από εκεί στη Μικρά Ασία. Σε μια προσπάθεια του να προχωρήσει στην Αρμενία, αιχμαλωτίστηκε και θανατώθηκε στη Μίλητο το 35 π.Χ.

Ο Γναίος Πομπήιος Μέγας, σ’ ένα νόμισμα που έκοψε στη Σικελία ο γιος του Σέξτος Πομπήιος περί τα μέσα του 1ου π.Χ. αι.

II

Όνομα αγίων της Ανατ. Ορθόδοξης Εκκλησίας.

1. Μαρτύρησε με σπαθί. Η μνήμη του τιμάται στις 5 Απριλίου.

2. Καταγόταν από την Ιταλία. Μαρτύρησε στο Δυρράχιο, όπου τον έπνιξαν στο Αδριατικό πέλαγος, μαζί με τους συμπατριώτες του Γερμανό, Ησύχιο, Λουκιανό, Παππία, Περεγρίνο και Σατορνίνο. Η μνήμη τους τιμάται στις 7 Ιουλίου.

3. Μαρτύρησε στα χρόνια του Δεκίου (249 – 251) με αποκεφαλισμό, μαζί με τους Αφρικανό, Μάξιμο και άλλους 33 μάρτυρες. Είναι γνωστοί ως οι «τριάκοντα εξ οι εν Αφρική μάρτυρες». Η μνήμη τους τιμάται στις 23 Οκτωβρίου.